بدبینی و سوء ظن را چگونه رفع کنیم؟

  سؤال:
سوء ظن و بدبینی نسبت به دیگران را چگونه از خود دفع کرده و از بین ببریم؟ و وقتی رفتاری یا حرفی از کسی دیده یا شنیده شد، زود قضاوت نکنیم و منصفانه برخورد کنیم؟
جواب:
خداوند متعال مى­فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ»؛1 اى کسانى که ایمان آورده­اید از بسیارى از گمان­ها بپرهیزید چرا که بعضى از گمان­ها گناه است.
و در آیه­ای دیگر دلیل هلاکت را بدبینی و گمان نادرست بیان کرده و می فرماید: «وَظَنَنتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ وَکُنتُمْ قَوْمًا بُورًا»؛2 ظن و گمان بد بردید و هلاک شدید.
واضح و روشن است که سوء ظن و بدبینى مفاسد بسیار زیادى دارد. وقتى شخصى به کسى بد بین شد، به غیبت مبتلا شده، و به دیده منفى به او مى­نگرد، و در تعظیم و تکریمش تعلّل و کوتاهی مى­نماید، و خود را برتر و بهتر از او مى انگارد. در حالی که خطاب خداوند متعال به مؤمنین چنین است که مى­فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِن جَاءکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَیَّنُوا أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ»؛3 اى افراد مؤمن اگر شخص فاسقى خبرى نزد شما بیاورد درباره آن تحقیق کنید (تا حقیقت بر شما آشکار شود)، مبادا از روى نادانى و جهل به گروهى آسیب برسانید، و از آن­چه کرده‏اید پشیمان شوید.
برای همین است که باید از این­گونه القائات شیطانى دوری کرده و آن­ها را تکذیب کرد. توصیه این است که اگر به کسی بدبین شوید هرچه ذهنتان آمد نگوئید که گناه بر شما نوشته نشود. و این تمرین باعث می­شود که بیشتر بفهمید، کمتر بگوئید. بر خلاف برخی که بیشتر می­گویند و کمتر می­فهمند، همین باعث می­شود که با پرگویان گنهکار محشور شوند.